TTST BND: Giới thiệu cùng các bạn loạt bài trên trang HNVTPHCM, gồm 3 bài trong chủ đề "Dã quỳ tím & những tri âm", của các tác giả Bùi Chí Vinh, Vũ Thanh Hoa, Duy Khanh - cùng về một sự kiện: Huỳnh Dũng Nhân xuất bản tập thơ đầu tay.
Hoi Nha Van Thanh Pho Ho Chi Minh:
19.7.2011-12:30
Tôi có cách riêng đọc thơ Huỳnh Dũng Nhân. Đọc không phải để chia sẻ với anh chàng yêu hoa tình cờ phát giác ra vẻ đẹp của DÃ QUỲ TÍM (tên tập thơ đầu tay của Huỳnh Dũng Nhân) mà đọc theo cách của một gã giang hồ từng trải đang quan sát cuộc hành trình của anh chàng “hành phương Nam” rất muốn làm những chuyến giang hồ.
Chớ gì nữa, thưở ấy chúng ta còn trẻ lắm phải không Nhân? Năm 1975 thuở bạn từ phương Bắc hành phương Nam tuổi chỉ mới đôi mươi còn ở Sài Gòn thì tôi 21 tuổi. Thuở ấy tuổi chúng ta đẹp đến mức mọi núi non cản trở trước mặt đều trở nên bằng phẳng dưới gót giày. Ấy thế mà, Nhân đã dự báo trước quá trình làm người của thế hệ mình đầy gập ghềnh bất trắc. Ngay ở trang thứ 7 của tập thơ, bài thơ TÔI của Nhân đã tiết lộ ít nhiều về điều đó:
Tôi luôn luôn ngọ nguậy
Trên trái đất của tôi
Chiếc ghế tôi quá chật
Khi tựa cả bầu trời
Đường tôi đi quá hẹp
Rơi rụng hết nụ cười
Nơi tôi đến xa quá
Chỉ còn lại mình tôi
Sự tiết lộ theo thời gian đã trở nên công khai, sòng phẳng hơn. Khái niệm sòng phẳng thẳng thắn đã tạo nên “cái tôi” đầy nhân tính khi Nhân tổng kết thân phận mình ở bài thơ TUYÊN NGÔN cuối tập thơ. Xin lược trích vài đoạn:
Tôi. Đầu, mình, tay chân. Quần áo
Đứng nhờ lực hút trái đất
Cố gắng dặn mình đứng thẳng
…
Chẳng cần nịnh nọt và cơ hội
Chẳng cần tìm cái thang cho mình
Đi, yêu và viết. Cứ thế
Cố gắng đừng đánh mất niềm tin
Thứ đơn giản mà khó nhất
Tôi đi tìm tôi
Vâng, đó chính là hai trích đoạn thơ mở ra và khép lại của một cá thể suốt hơn 30 năm đi tìm bản ngã chính mình. Huỳnh Dũng Nhân vừa hào hứng vừa thống khoái mở màn cuộc hành trình chân thiện mỹ để cuối cùng tị nạn êm đềm trong cõi thơ như vậy. Nhẹ lòng, nhẹ gánh tang bồng như lời bạn TỰ THÚ:
Tôi chả biết nói thế nào về thơ tôi cả. Chỉ biết là khi không viết được văn, không viết được báo, không vẽ được, không hát không múa được, không la lên với thiên hạ rằng tôi yêu, tôi buồn, tôi nhớ, tôi thương được thì… tôi muốn làm thơ.
Muốn làm thơ ư ? Hơn ai hết Nhân thừa hiểu làm thơ không phải dễ, nhất là làm thơ tình. Khó như là MỘT CHÚT RIÊNG TƯ vậy. Trong bài thơ trên Nhân đã rình rập một cô gái miền sông nước trong cảm giác của “ăn vụng, nhìn lén, nhớ trộm, yêu thầm” thế mà trái tim cuối cùng lại đập quá vụng về:
Đến ngày về có nói được gì đâu
Đến ngày về vẫn chỉ nhớ thầm nhau
Tội nghiệp anh chàng đa cảm mà tôi quen từ hồi tóc đen cho tới lúc tóc muối tiêu lốm đốm trên đầu có trái tim mãi mãi vụng về hờn dỗi hết sức trẻ con. Các bạn thử kiểm tra một trích đoạn bài thơ NHỚ TÌNH thử xem:
Muôn lần đến vạn lần đi
Buồn như bóng nắng mỗi khi xế chiều
Bây giờ gần cạn tuổi yêu
Tôi thắp ký ức trong veo nhớ tình
Xong. Bây giờ gạt qua một bên những khát vọng thân phận, những nỗi niềm bướm hoa của anh chàng quanh năm “mới lớn”, tôi xin phép trở lại cái cách mà tôi quan sát những cuộc phiêu lưu của Huỳnh Dũng Nhân bằng kinh nghiệm giang hồ. Bằng kinh nghiệm của một kẻ va chạm quá nhiều với đời sống, tôi thấy Nhân mỗi lần vấp ngã (trong tình yêu trong gia đình trong nghề nghiệp) là bạn lại đứng bật dậy và thăng hoa. Không tin hãy nhìn những cuộc viễn du của Nhân xem, Nhân hóa thân thành thi sĩ thực sự khi gởi hồn xâm nhập vào những vùng đất Tây Nguyên và Tây Bắc. Ở đó trước sơn lam chướng khí, trước non nước hữu tình, bạn đã khám phá ra vẻ đẹp tuyệt đối khi người nữ có mặt. Người nữ trong thơ Nhân lúc ấy là nét chấm phá linh hồn làm nên bức tranh đất nước quê hương. Tôi có thể liệt kê những bài thơ mang tựa GỬI HEO MAY, HOA BAN, NÀY EM LAI CHÂU, SAPA MƯA, MÔI HOA… như những họa phẩm hoàn chỉnh cả tứ thơ lẫn vần điệu:
Bao giờ gặp lại Sapa nhỉ
Mình lượn vòng quanh dốc nhà thờ
Để nép vào nhau Sapa lạnh
Hôn nhau ấm cả Sapa mưa
Và một đoạn khác:
Rượu cần em chúm môi hoa
Tôi đi nghiêng ngã như là bùa yêu
Đốt lên đống lửa phiêu diêu
Muôn tàn lửa cháy bấy nhiêu môi hồng
May mắn và cũng hạnh phúc thay, tâm hồn bạn tôi đã bình ổn nhờ cái đẹp mơ hồ mong manh sương khói. Cái đẹp “tình đời” ấy đã giúp chúng ta sau hơn 30 năm vẫn nguyên vẹn tình bằng hữu. Thứ tình bằng hữu của những người đàn ông thông qua thi ca lúc những năm 1975, 1976 tôi la cà đọc thơ cho Bùi Việt Phong, Huỳnh Dũng Nhân, Thái Thăng Long… ở khuôn viên trường đại học Tổng Hợp nơi các bạn theo học. Thứ tình bằng hữu truyền khẩu như lời nhà báo Duy Vượng (đã khuất núi) thường khen Nhân ngoài chuyện giỏi làm báo viết văn còn có năng khiếu… đánh bóng bàn.
Rồi mọi chuyện dâu bể chắc chắn sẽ qua cùng thế sự thăng trầm. Nhưng “quân mạc vấn” vẫn còn ám ảnh Nhân khi bạn tự chát vấn mình qua bài thơ XA XĂM đau nhói:
Thế mà cũng đã tỉnh say
Rượu xưa quán cũ những ngày cạn nhau
Mà thôi trăm thứ đớn đau
Phá cười nhìn xuống chẳng đâu là gì
Thế mà nặng trĩu làm chi
Sao ôm mãi thế, về đi hết rồi
Về đi hết rồi. DÃ QUỲ TÍM cuối cùng cũng nở hoa dù… muộn. Nhân danh một bằng hữu kiêm đồng nghiệp, tôi chúc anh chàng hành phương Nam ngày nào tiếp tục mở cửa vườn mình gặt hái những bông hoa dã quỳ mới nở. Bởi vì thưa bạn hiền, cuối cùng vẫn chỉ có thi ca và nghệ thuật là bóng mát cây đời che chở cho con người bất hạnh. Nó chứng minh cho chân lý vĩnh cửa của Goethe:
“Tất cả lý thuyết đều là màu xám
Mà cây đời thì mãi mãi xanh tươi”
16.7.2011
BCV
-----
“Tôi chả biết nói thế nào về thơ tôi cả . Chỉ biết là khi không viết được văn, không viết được báo, không vẽ được, không hát không múa được, không la lên với thiên hạ rằng tôi yêu, tôi buồn, tôi nhớ, tôi thương…thì tôi muốn làm thơ.
Thế thôi.
Như một chút riêng tư.
Như một chút gì để tặng mọi người.
Kỷ niệm một lần được sống trên đời”
(Tự thú)
Đó là những dòng “tự bạch” của tác giả mở đầu tập thơ, dường như khiêm nhường, lại duờng như có chút khoe về sự “đa nghề” của mình, tôi thấy thú vị ở ý nghĩ Kỷ niệm một lần được sống trên đời, và tôi giở tiếp trang thơ để xem “một lần sống” của Huỳnh Dũng Nhân thế nào…
Đã dặn lòng đừng ngược về quá khứ
Cuối heo may ta nhớ nụ hôn đầu
Mỏi bước hoài dốc cạn đáy ly sâu
Ta ở lại, người đừng đi, ta đợi…
(Gửi heo may)
Và trong dòng chảy bộn bề sống của người đàn ông này, ký ức chưa bao giờ ngủ yên. Tôi nhớ câu châm ngôn nước ngoài: “Điều khó xử của con người là chúng ta vừa yêu lại vừa ghét sự thay đổi.” và Hùynh Dũng Nhân luôn đau đáu với những kỷ niệm, trăn trở giữa đuợc và mất, sự trăn trở rất thơ mà cũng rất thực:
Nhớ người hồi ấy dịu dàng lắm
Mắt ướt như là mới giận ai
Mới hẹn hò đây mà xa quá
Bấm đốt tay thấy tháng năm dài
(Nhớ)
Mùa cũ dịu dàng đời cũ qua mau
Ấu thơ xưa đã về khung trời khác
Ta cũ đến không nhận ra mê hoặc
Cũ tận cùng những ký ức riêng tư
(Mùa cũ)
Rất nhiều bài diễn tả về nỗi nhớ trong Dã Quỳ Tím. Bài nhớ về Lai Châu, Điện Biên, Sapa, Đà Lạt, Bến Tre, Vũng Tàu… Có nỗi nhớ dịu dàng, mộng mơ thoảng qua mà khó quên, có nỗi nhớ ngọt ngào đắng cay, có nỗi nhớ trĩu nặng nợ nhân duyên:
Tình tôi em giữ giùm tôi
Mười năm chắc đã thuộc trời hư vô
Chơi vơi mưa nắng xa mờ
Nhớ nhau chỉ biết làm thơ chứ gì
(Nhớ tình)
Thế rồi cũng hết ngày vui
Lối xưa trưa vắng
Một người bỗng xưa
Một ngày bỗng thấy ta thừa
Đi qua hụt hẫng
Như vừa đánh rơi
(Xa xăm)
Hầu hết các bài thơ của Dã Quỳ Tím không tìm những cấu tứ lạ lẫm, mà cảm giác như tác giả đang ngồi bên cạnh, rì rầm kể câu chuyện đời mình, giản dị và gần gũi. Cách dùng từ cũng vậy, không bóng bẩy, ẩn dụ, phô diễn nhưng đằng sau những con chữ đời thuờng ấy, người đọc phát hiện ra những trải nghiệm sâu lắng của một nhà báo, nhà giáo xuất sắc, một nhà văn tinh tế, người đàn ông đối mặt với bao lo toan thường nhật, với sự đổ vỡ trong cuộc hôn nhân đầu tiên… nhoi nhói vết thuơng lòng:
Mỗi tan tầm ba rẽ sang đường khác
Số nhà mới vẫn thỉnh thoảng ba quên
Đội trưa nắng ba dừng xe ghé chợ
Thương hai con những bữa cơm buồn
Vẫn đôi lần xe chợt quen lối cũ
Vội quay đi như một kẻ nhầm đường
Đêm mưa về nhìn lên ô cửa sáng
Nhà bốn người thiếu một hóa neo đơn
Một chữ ký chia ly là mẹ cha có lỗi
Khi buông tay con bơi giữa dòng đời
Quãng đường mới rồi có khi bớt lạ
Vẫn nhớ nhà thương con lắm con ơi !
(Viết cho con)
Cuộc đời trắc trở, đầy bon chen cạm bẫy khiến trái tim đa cảm, đa tình đôi khi thấy tẻ nhạt, nhàm chán và ngột ngạt, Huỳnh Dũng Nhân có những phút thả mình ao ước chút táo bạo, chút mãnh liệt, chút tự do nhưng vẫn rất chừng mực:
Thỉnh thoảng nhắn tin thỉnh thoảng kêu điện thoại
Chẳng vì đâu, vì bất chợt chớ nhau
Thỉnh thoảng thấy cuộc đời này thi vị
Thấy ngày dài và đêm cũng rất sâu
(Thỉnh thoảng)
Khi yêu nhau xin hãy đừng so sánh,
"Em là tôi và tôi cũng là em"
Ta kiêu hãnh vì biết mình tồn tại
Hơn một lần không giống thú hoang
(Yêu)
Dã quỳ tím chủ yếu là các bài thơ theo thể tự do nhưng số ít các bài lục bát lại chấm phá những nét thành công bất ngờ của Huỳnh Dũng Nhân.:
Thế mà cũng đã tỉnh say
Rượu xưa quán cũ
Những ngày cạn nhau
Mà thôi trăm thứ đớn đau
Phá cười nhìn xuống
Chẳng đâu là gì
Thế mà nặng trĩu làm chi
Sao
(Xa xăm)
Người tài hoa thường thấy cô đơn giữa đám đông và Huỳnh Dũng Nhân cũng không tránh khỏi điều này, tôi nhận thấy nhiều bài thơ trong Dã quỳ tím lột tả nỗi trống trải song hành cùng tác giả:
Tôi luôn luôn ngọ nguậy
Trên trái đất của tôi
Chiếc ghế tôi quá chật
Khi tựa cả bầu trời
Đường tôi đi quá hẹp
Rơi rụng hết nụ cười
Nơi tôi đến xa quá
Chỉ còn lại mình tôi
(Tôi)
Vẫn bấy nhiêu thôi yêu với thương
Vẫn là ngần ấy chuyện đời thường
Dăm lần chán sống không tiện nói
Vài phen ngó lặng góc riêng đời
(Tôi chán tôi)
Nhưng người đàn ông với những được mất của “một lần được sống” vẫn thẳng bước vào số phận mình, đón nhận và kiêu hãnh với trái tim mạnh mẽ và đa cảm. Ngoài những bài thơ viết cho con, Huỳnh Dũng Nhân còn có rất nhiều bài thơ viết tặng cha mẹ, tặng anh trai Huỳnh Dũng Nhi:
Kiên nhẫn như bến bờ chung thủy như hải đăng
Anh ra đi rồi trở về như sóng
Gió vừa đổi chiều, muối vừa đủ mặn
Anh mơ hôn thê choàng sóng đăng-ten
(Vũng Tàu)
Cả cuộc đời khổ đau và âm thầm lặng lẽ
Con hối hận biết bao khi để mẹ buồn
Đâu phải đòn roi đã giúp con lớn khôn
Mà nhờ đôi mắt âm thầm của mẹ
(Người mẹ)
Lướt qua những nỗi buồn mất mát, tôi nhận ra nụ cười dịu dàng lạc quan của hạnh phúc hồi sinh, của tổ ấm nhỏ bé anh tìm được sau những kiếm tìm và cả những bài thơ bộc lộ góc nhìn rất “phóng sự”:
Chẳng cần thì thào, chẳng cần rón rén bước chân
Nhà của con đây, dưới bầu trời rộng lớn
Cứ hét toáng lên, cứ cười vang, con ạ
Ngoại ô của con, nhà của con mà
Chìa khóa đây ! trao thằng quậy của ba
Nào, ba dắt tay con lên từng bậc thang xinh xắn
Đồng tiền sạch nên có quyền kiêu hãnh
Mỗi mét vuông đều tình nghĩa bạn bè
(Viết cho Tom)
Thế là tôi cũng có lúc lang thang vào cái ngày Hà Nội ngàn năm tuổi
Không nắng không mưa không kỷ niệm đong đầy
Tôi chỉ có tôi những ngày ngơ ngác cũ
Cứ thương mình sao đơn chiếc nơi đây
Tìm mãi Hà Nội mà chỉ thấy đèn hoa
Cụ Rùa suy tư gì dưới đáy hồ chói lòa đèn giữa mùa mưa mà thiếu điện
Thương miền Trung những ngày này lại gầm gào bão đến
Một cây đèn cầy cũng chẳng có thắp giữa đêm đen
Lại quần quật chống che cơm áo túi tiền…
(Gửi Hà Nội ngàn năm của tôi, 2010)
Có thể thấy chân dung Huỳnh Dũng Nhân hiện lên gần gũi và chân thành bằng Thơ trong Dã Quỳ Tím làm nhiều người bất ngờ. Cách thẩm thấu cuộc sống qua thơ của anh chậm rãi, sâu sắc, dung dị nhưng đầy trải nghiệm.
Thấy một chân trời xa ngái
Một dải hoàng hôn muộn màng
Dặn mình đừng nhìn xuống đất
Cứ đi như thể ngang tàng
(Dặn mình)
Tôi. Đầu , mình, tay chân.Quần áo
Đứng nhờ lực hút trái đất
Cố gắng dặn mình đứng thẳng.
Tôi. Điện thoại. Hon đa.Vi tính.
Một mái nhà. Hai bữa cơm
Cố gắng không rảnh rỗi
Không bị đói.
Tôi. Trái tim đập mong manh. Lá phổi rất phập phồng. Mạch máu âm thầm
Chỉ nhớ đến mỗi khi vào bệnh viện. Cố gắng để an lành
Không bài bạc thuốc lá. Nhưng có thể rượu bia
Để ngày qua đừng chậm.
(Tuyên ngôn)
Khi được tặng tập thơ, tôi đã hỏi anh: “Sao dã quỳ không vàng mà lại tím?” và Huỳnh Dũng Nhân chỉ cười.
Tôi nghĩ, có lẽ tác giả đã gửi gắm rất nhiều khát vọng, tình yêu, cả nỗi đau thấm thía của cuộc đời “được sống một lần” của mình để dã quỳ được một lần trọn vẹn tím… Tôi muốn trích những câu trong bài Thơ Dã quỳ tím , cũng là tựa đề chung cho tập thơ để nói về những điều cảm nhận sau cùng trong bài viết nhỏ này.
ta không dám nhìn lâu hơn nữa
sợ phải lòng em
như thời hai mươi tuổi
phải lòng một buổi sớm mai
ta biết em nhiều năm qua thì con gái
để mỗi xuân đến hồi sinh
đường lãng du ta không mang theo em được
thôi ở lại cho người khác xao lòng
cho ta nhớ ly bia sóng sánh vàng chân núi
ngày mai đến sớm hay muộn
điều đó có nghĩa gì
nếu ta say
em sẽ đưa ta về bằng cái nhìn nhẫn nhịn
hoa dã quỳ ngả sang màu tím
(Dã quỳ tím)
Vũng Tàu 17.7.2011
Vũ Thanh Hoa
-----
Duy Khanh
Hoi Nha Van Thanh Pho Ho Chi Minh:
19.7.2011-12:30
Đọc tập thơ Dã quỳ tím của Huỳnh Dũng Nhân
BÙI CHÍ VINH
NVTPHCM- "Dã quỳ tím cuối cùng cũng nở hoa dù… muộn. Nhân danh một bằng hữu kiêm đồng nghiệp, tôi chúc anh chàng hành phương Nam ngày nào tiếp tục mở cửa vườn mình gặt hái những bông hoa dã quỳ mới nở."
Tôi có cách riêng đọc thơ Huỳnh Dũng Nhân. Đọc không phải để chia sẻ với anh chàng yêu hoa tình cờ phát giác ra vẻ đẹp của DÃ QUỲ TÍM (tên tập thơ đầu tay của Huỳnh Dũng Nhân) mà đọc theo cách của một gã giang hồ từng trải đang quan sát cuộc hành trình của anh chàng “hành phương Nam” rất muốn làm những chuyến giang hồ.
Chớ gì nữa, thưở ấy chúng ta còn trẻ lắm phải không Nhân? Năm 1975 thuở bạn từ phương Bắc hành phương Nam tuổi chỉ mới đôi mươi còn ở Sài Gòn thì tôi 21 tuổi. Thuở ấy tuổi chúng ta đẹp đến mức mọi núi non cản trở trước mặt đều trở nên bằng phẳng dưới gót giày. Ấy thế mà, Nhân đã dự báo trước quá trình làm người của thế hệ mình đầy gập ghềnh bất trắc. Ngay ở trang thứ 7 của tập thơ, bài thơ TÔI của Nhân đã tiết lộ ít nhiều về điều đó:
Tôi luôn luôn ngọ nguậy
Trên trái đất của tôi
Chiếc ghế tôi quá chật
Khi tựa cả bầu trời
Đường tôi đi quá hẹp
Rơi rụng hết nụ cười
Nơi tôi đến xa quá
Chỉ còn lại mình tôi
Sự tiết lộ theo thời gian đã trở nên công khai, sòng phẳng hơn. Khái niệm sòng phẳng thẳng thắn đã tạo nên “cái tôi” đầy nhân tính khi Nhân tổng kết thân phận mình ở bài thơ TUYÊN NGÔN cuối tập thơ. Xin lược trích vài đoạn:
Tôi. Đầu, mình, tay chân. Quần áo
Đứng nhờ lực hút trái đất
Cố gắng dặn mình đứng thẳng
…
Chẳng cần nịnh nọt và cơ hội
Chẳng cần tìm cái thang cho mình
Đi, yêu và viết. Cứ thế
Cố gắng đừng đánh mất niềm tin
Thứ đơn giản mà khó nhất
Tôi đi tìm tôi
Vâng, đó chính là hai trích đoạn thơ mở ra và khép lại của một cá thể suốt hơn 30 năm đi tìm bản ngã chính mình. Huỳnh Dũng Nhân vừa hào hứng vừa thống khoái mở màn cuộc hành trình chân thiện mỹ để cuối cùng tị nạn êm đềm trong cõi thơ như vậy. Nhẹ lòng, nhẹ gánh tang bồng như lời bạn TỰ THÚ:
Tôi chả biết nói thế nào về thơ tôi cả. Chỉ biết là khi không viết được văn, không viết được báo, không vẽ được, không hát không múa được, không la lên với thiên hạ rằng tôi yêu, tôi buồn, tôi nhớ, tôi thương được thì… tôi muốn làm thơ.
Muốn làm thơ ư ? Hơn ai hết Nhân thừa hiểu làm thơ không phải dễ, nhất là làm thơ tình. Khó như là MỘT CHÚT RIÊNG TƯ vậy. Trong bài thơ trên Nhân đã rình rập một cô gái miền sông nước trong cảm giác của “ăn vụng, nhìn lén, nhớ trộm, yêu thầm” thế mà trái tim cuối cùng lại đập quá vụng về:
Đến ngày về có nói được gì đâu
Đến ngày về vẫn chỉ nhớ thầm nhau
Tội nghiệp anh chàng đa cảm mà tôi quen từ hồi tóc đen cho tới lúc tóc muối tiêu lốm đốm trên đầu có trái tim mãi mãi vụng về hờn dỗi hết sức trẻ con. Các bạn thử kiểm tra một trích đoạn bài thơ NHỚ TÌNH thử xem:
Muôn lần đến vạn lần đi
Buồn như bóng nắng mỗi khi xế chiều
Bây giờ gần cạn tuổi yêu
Tôi thắp ký ức trong veo nhớ tình
Xong. Bây giờ gạt qua một bên những khát vọng thân phận, những nỗi niềm bướm hoa của anh chàng quanh năm “mới lớn”, tôi xin phép trở lại cái cách mà tôi quan sát những cuộc phiêu lưu của Huỳnh Dũng Nhân bằng kinh nghiệm giang hồ. Bằng kinh nghiệm của một kẻ va chạm quá nhiều với đời sống, tôi thấy Nhân mỗi lần vấp ngã (trong tình yêu trong gia đình trong nghề nghiệp) là bạn lại đứng bật dậy và thăng hoa. Không tin hãy nhìn những cuộc viễn du của Nhân xem, Nhân hóa thân thành thi sĩ thực sự khi gởi hồn xâm nhập vào những vùng đất Tây Nguyên và Tây Bắc. Ở đó trước sơn lam chướng khí, trước non nước hữu tình, bạn đã khám phá ra vẻ đẹp tuyệt đối khi người nữ có mặt. Người nữ trong thơ Nhân lúc ấy là nét chấm phá linh hồn làm nên bức tranh đất nước quê hương. Tôi có thể liệt kê những bài thơ mang tựa GỬI HEO MAY, HOA BAN, NÀY EM LAI CHÂU, SAPA MƯA, MÔI HOA… như những họa phẩm hoàn chỉnh cả tứ thơ lẫn vần điệu:
Bao giờ gặp lại Sapa nhỉ
Mình lượn vòng quanh dốc nhà thờ
Để nép vào nhau Sapa lạnh
Hôn nhau ấm cả Sapa mưa
Và một đoạn khác:
Rượu cần em chúm môi hoa
Tôi đi nghiêng ngã như là bùa yêu
Đốt lên đống lửa phiêu diêu
Muôn tàn lửa cháy bấy nhiêu môi hồng
May mắn và cũng hạnh phúc thay, tâm hồn bạn tôi đã bình ổn nhờ cái đẹp mơ hồ mong manh sương khói. Cái đẹp “tình đời” ấy đã giúp chúng ta sau hơn 30 năm vẫn nguyên vẹn tình bằng hữu. Thứ tình bằng hữu của những người đàn ông thông qua thi ca lúc những năm 1975, 1976 tôi la cà đọc thơ cho Bùi Việt Phong, Huỳnh Dũng Nhân, Thái Thăng Long… ở khuôn viên trường đại học Tổng Hợp nơi các bạn theo học. Thứ tình bằng hữu truyền khẩu như lời nhà báo Duy Vượng (đã khuất núi) thường khen Nhân ngoài chuyện giỏi làm báo viết văn còn có năng khiếu… đánh bóng bàn.
Rồi mọi chuyện dâu bể chắc chắn sẽ qua cùng thế sự thăng trầm. Nhưng “quân mạc vấn” vẫn còn ám ảnh Nhân khi bạn tự chát vấn mình qua bài thơ XA XĂM đau nhói:
Thế mà cũng đã tỉnh say
Rượu xưa quán cũ những ngày cạn nhau
Mà thôi trăm thứ đớn đau
Phá cười nhìn xuống chẳng đâu là gì
Thế mà nặng trĩu làm chi
Sao ôm mãi thế, về đi hết rồi
Về đi hết rồi. DÃ QUỲ TÍM cuối cùng cũng nở hoa dù… muộn. Nhân danh một bằng hữu kiêm đồng nghiệp, tôi chúc anh chàng hành phương Nam ngày nào tiếp tục mở cửa vườn mình gặt hái những bông hoa dã quỳ mới nở. Bởi vì thưa bạn hiền, cuối cùng vẫn chỉ có thi ca và nghệ thuật là bóng mát cây đời che chở cho con người bất hạnh. Nó chứng minh cho chân lý vĩnh cửa của Goethe:
“Tất cả lý thuyết đều là màu xám
Mà cây đời thì mãi mãi xanh tươi”
16.7.2011
BCV
-----
Vũ Thanh Hoa tặng truyện, Huỳnh Dũng Nhân tặng thơ
Cuối heo may ta nhớ nụ hôn đầu
VŨ THANH HOA
Đọc tập thơ Dã quỳ tím của Huỳnh Dũng Nhân
Đôi khi ta gặp một người quen, không màu mè khách sáo, chuyện trò “rút ruột” với nhau đủ thứ trên trời dưới biển, từ những niềm hạnh phúc li ti cho đến nỗi đau sâu thẳm, và rồi ta bỗng bất ngờ, bất ngờ bởi chính sự quen thuộc có vẻ như xưa cũ ấy ẩn chứa những phát hiện, những xúc cảm tưởng như gần gũi dung dị nhưng lại đầy mới mẻ bởi những triết lý về đời sống, tình yêu, về sự thành công và mất mát… Tôi miên man nghĩ như thế khi gấp lại trang cuối cùng tập thơ Dã Quỳ Tím của nhà báo, nhà giáo, nhà văn Huỳnh Dũng Nhân; tập thơ do Nhà Xuất bản Trẻ phát hành tháng 6.2011 và tôi là một trong những người đầu tiên hân hạnh đuợc tác giả tặng.
“Tôi chả biết nói thế nào về thơ tôi cả . Chỉ biết là khi không viết được văn, không viết được báo, không vẽ được, không hát không múa được, không la lên với thiên hạ rằng tôi yêu, tôi buồn, tôi nhớ, tôi thương…thì tôi muốn làm thơ.
Thế thôi.
Như một chút riêng tư.
Như một chút gì để tặng mọi người.
Kỷ niệm một lần được sống trên đời”
(Tự thú)
Đó là những dòng “tự bạch” của tác giả mở đầu tập thơ, dường như khiêm nhường, lại duờng như có chút khoe về sự “đa nghề” của mình, tôi thấy thú vị ở ý nghĩ Kỷ niệm một lần được sống trên đời, và tôi giở tiếp trang thơ để xem “một lần sống” của Huỳnh Dũng Nhân thế nào…
Đã dặn lòng đừng ngược về quá khứ
Cuối heo may ta nhớ nụ hôn đầu
Mỏi bước hoài dốc cạn đáy ly sâu
Ta ở lại, người đừng đi, ta đợi…
(Gửi heo may)
Và trong dòng chảy bộn bề sống của người đàn ông này, ký ức chưa bao giờ ngủ yên. Tôi nhớ câu châm ngôn nước ngoài: “Điều khó xử của con người là chúng ta vừa yêu lại vừa ghét sự thay đổi.” và Hùynh Dũng Nhân luôn đau đáu với những kỷ niệm, trăn trở giữa đuợc và mất, sự trăn trở rất thơ mà cũng rất thực:
Nhớ người hồi ấy dịu dàng lắm
Mắt ướt như là mới giận ai
Mới hẹn hò đây mà xa quá
Bấm đốt tay thấy tháng năm dài
(Nhớ)
Mùa cũ dịu dàng đời cũ qua mau
Ấu thơ xưa đã về khung trời khác
Ta cũ đến không nhận ra mê hoặc
Cũ tận cùng những ký ức riêng tư
(Mùa cũ)
Rất nhiều bài diễn tả về nỗi nhớ trong Dã Quỳ Tím. Bài nhớ về Lai Châu, Điện Biên, Sapa, Đà Lạt, Bến Tre, Vũng Tàu… Có nỗi nhớ dịu dàng, mộng mơ thoảng qua mà khó quên, có nỗi nhớ ngọt ngào đắng cay, có nỗi nhớ trĩu nặng nợ nhân duyên:
Tình tôi em giữ giùm tôi
Mười năm chắc đã thuộc trời hư vô
Chơi vơi mưa nắng xa mờ
Nhớ nhau chỉ biết làm thơ chứ gì
(Nhớ tình)
Thế rồi cũng hết ngày vui
Lối xưa trưa vắng
Một người bỗng xưa
Một ngày bỗng thấy ta thừa
Đi qua hụt hẫng
Như vừa đánh rơi
(Xa xăm)
Hầu hết các bài thơ của Dã Quỳ Tím không tìm những cấu tứ lạ lẫm, mà cảm giác như tác giả đang ngồi bên cạnh, rì rầm kể câu chuyện đời mình, giản dị và gần gũi. Cách dùng từ cũng vậy, không bóng bẩy, ẩn dụ, phô diễn nhưng đằng sau những con chữ đời thuờng ấy, người đọc phát hiện ra những trải nghiệm sâu lắng của một nhà báo, nhà giáo xuất sắc, một nhà văn tinh tế, người đàn ông đối mặt với bao lo toan thường nhật, với sự đổ vỡ trong cuộc hôn nhân đầu tiên… nhoi nhói vết thuơng lòng:
Mỗi tan tầm ba rẽ sang đường khác
Số nhà mới vẫn thỉnh thoảng ba quên
Đội trưa nắng ba dừng xe ghé chợ
Thương hai con những bữa cơm buồn
Vẫn đôi lần xe chợt quen lối cũ
Vội quay đi như một kẻ nhầm đường
Đêm mưa về nhìn lên ô cửa sáng
Nhà bốn người thiếu một hóa neo đơn
Một chữ ký chia ly là mẹ cha có lỗi
Khi buông tay con bơi giữa dòng đời
Quãng đường mới rồi có khi bớt lạ
Vẫn nhớ nhà thương con lắm con ơi !
(Viết cho con)
Cuộc đời trắc trở, đầy bon chen cạm bẫy khiến trái tim đa cảm, đa tình đôi khi thấy tẻ nhạt, nhàm chán và ngột ngạt, Huỳnh Dũng Nhân có những phút thả mình ao ước chút táo bạo, chút mãnh liệt, chút tự do nhưng vẫn rất chừng mực:
Thỉnh thoảng nhắn tin thỉnh thoảng kêu điện thoại
Chẳng vì đâu, vì bất chợt chớ nhau
Thỉnh thoảng thấy cuộc đời này thi vị
Thấy ngày dài và đêm cũng rất sâu
(Thỉnh thoảng)
Khi yêu nhau xin hãy đừng so sánh,
"Em là tôi và tôi cũng là em"
Ta kiêu hãnh vì biết mình tồn tại
Hơn một lần không giống thú hoang
(Yêu)
Dã quỳ tím chủ yếu là các bài thơ theo thể tự do nhưng số ít các bài lục bát lại chấm phá những nét thành công bất ngờ của Huỳnh Dũng Nhân.:
Thế mà cũng đã tỉnh say
Rượu xưa quán cũ
Những ngày cạn nhau
Mà thôi trăm thứ đớn đau
Phá cười nhìn xuống
Chẳng đâu là gì
Thế mà nặng trĩu làm chi
Sao
Ôm
Mãi
Thế
Về đi
Hết rồi
(Xa xăm)
Người tài hoa thường thấy cô đơn giữa đám đông và Huỳnh Dũng Nhân cũng không tránh khỏi điều này, tôi nhận thấy nhiều bài thơ trong Dã quỳ tím lột tả nỗi trống trải song hành cùng tác giả:
Tôi luôn luôn ngọ nguậy
Trên trái đất của tôi
Chiếc ghế tôi quá chật
Khi tựa cả bầu trời
Đường tôi đi quá hẹp
Rơi rụng hết nụ cười
Nơi tôi đến xa quá
Chỉ còn lại mình tôi
(Tôi)
Vẫn bấy nhiêu thôi yêu với thương
Vẫn là ngần ấy chuyện đời thường
Dăm lần chán sống không tiện nói
Vài phen ngó lặng góc riêng đời
(Tôi chán tôi)
Nhưng người đàn ông với những được mất của “một lần được sống” vẫn thẳng bước vào số phận mình, đón nhận và kiêu hãnh với trái tim mạnh mẽ và đa cảm. Ngoài những bài thơ viết cho con, Huỳnh Dũng Nhân còn có rất nhiều bài thơ viết tặng cha mẹ, tặng anh trai Huỳnh Dũng Nhi:
Kiên nhẫn như bến bờ chung thủy như hải đăng
Anh ra đi rồi trở về như sóng
Gió vừa đổi chiều, muối vừa đủ mặn
Anh mơ hôn thê choàng sóng đăng-ten
(Vũng Tàu)
Cả cuộc đời khổ đau và âm thầm lặng lẽ
Con hối hận biết bao khi để mẹ buồn
Đâu phải đòn roi đã giúp con lớn khôn
Mà nhờ đôi mắt âm thầm của mẹ
(Người mẹ)
Lướt qua những nỗi buồn mất mát, tôi nhận ra nụ cười dịu dàng lạc quan của hạnh phúc hồi sinh, của tổ ấm nhỏ bé anh tìm được sau những kiếm tìm và cả những bài thơ bộc lộ góc nhìn rất “phóng sự”:
Chẳng cần thì thào, chẳng cần rón rén bước chân
Nhà của con đây, dưới bầu trời rộng lớn
Cứ hét toáng lên, cứ cười vang, con ạ
Ngoại ô của con, nhà của con mà
Chìa khóa đây ! trao thằng quậy của ba
Nào, ba dắt tay con lên từng bậc thang xinh xắn
Đồng tiền sạch nên có quyền kiêu hãnh
Mỗi mét vuông đều tình nghĩa bạn bè
(Viết cho Tom)
Thế là tôi cũng có lúc lang thang vào cái ngày Hà Nội ngàn năm tuổi
Không nắng không mưa không kỷ niệm đong đầy
Tôi chỉ có tôi những ngày ngơ ngác cũ
Cứ thương mình sao đơn chiếc nơi đây
Tìm mãi Hà Nội mà chỉ thấy đèn hoa
Cụ Rùa suy tư gì dưới đáy hồ chói lòa đèn giữa mùa mưa mà thiếu điện
Thương miền Trung những ngày này lại gầm gào bão đến
Một cây đèn cầy cũng chẳng có thắp giữa đêm đen
Lại quần quật chống che cơm áo túi tiền…
(Gửi Hà Nội ngàn năm của tôi, 2010)
Có thể thấy chân dung Huỳnh Dũng Nhân hiện lên gần gũi và chân thành bằng Thơ trong Dã Quỳ Tím làm nhiều người bất ngờ. Cách thẩm thấu cuộc sống qua thơ của anh chậm rãi, sâu sắc, dung dị nhưng đầy trải nghiệm.
Thấy một chân trời xa ngái
Một dải hoàng hôn muộn màng
Dặn mình đừng nhìn xuống đất
Cứ đi như thể ngang tàng
(Dặn mình)
Tôi. Đầu , mình, tay chân.Quần áo
Đứng nhờ lực hút trái đất
Cố gắng dặn mình đứng thẳng.
Tôi. Điện thoại. Hon đa.Vi tính.
Một mái nhà. Hai bữa cơm
Cố gắng không rảnh rỗi
Không bị đói.
Tôi. Trái tim đập mong manh. Lá phổi rất phập phồng. Mạch máu âm thầm
Chỉ nhớ đến mỗi khi vào bệnh viện. Cố gắng để an lành
Không bài bạc thuốc lá. Nhưng có thể rượu bia
Để ngày qua đừng chậm.
(Tuyên ngôn)
Khi được tặng tập thơ, tôi đã hỏi anh: “Sao dã quỳ không vàng mà lại tím?” và Huỳnh Dũng Nhân chỉ cười.
Tôi nghĩ, có lẽ tác giả đã gửi gắm rất nhiều khát vọng, tình yêu, cả nỗi đau thấm thía của cuộc đời “được sống một lần” của mình để dã quỳ được một lần trọn vẹn tím… Tôi muốn trích những câu trong bài Thơ Dã quỳ tím , cũng là tựa đề chung cho tập thơ để nói về những điều cảm nhận sau cùng trong bài viết nhỏ này.
ta không dám nhìn lâu hơn nữa
sợ phải lòng em
như thời hai mươi tuổi
phải lòng một buổi sớm mai
ta biết em nhiều năm qua thì con gái
để mỗi xuân đến hồi sinh
đường lãng du ta không mang theo em được
thôi ở lại cho người khác xao lòng
cho ta nhớ ly bia sóng sánh vàng chân núi
ngày mai đến sớm hay muộn
điều đó có nghĩa gì
nếu ta say
em sẽ đưa ta về bằng cái nhìn nhẫn nhịn
hoa dã quỳ ngả sang màu tím
(Dã quỳ tím)
Vũng Tàu 17.7.2011
Vũ Thanh Hoa
-----
Dã quì tím - nghiệp, đời và thơ
DUY KHANH
“Lần giở đến trang cuối cùng, tôi cảm nhận rằng, mỗi bài thơ trong Dã quỳ tím của Huỳnh Dũng Nhân như một câu chuyện trong bài phóng sự, mà đường nét chấm phá thì rất riêng”.
Những vầng thơ khúc chiết và lung linh, trầm lắng hay bay bổng như những nốt nhạc. Có lẽ vì vậy mà nhiều người đã cảm nhận rằng, trong thơ có nhạc và trong nhạc có thơ. Phải chăng vì thế mà 50 bài trong tập thơ Dã quỳ tím – tập thơ đầu tay của nhà báo Huỳnh Dũng Nhân chắt lọc sau hơn 30 năm làm báo - đã có đến 10 bài phổ nhạc? Tập thơ Dã quì tím tuy chưa đạt được cái hay tinh túy của thơ, nhưng đã đem đến cho người đọc những niềm tin từ cuộc sống và dòng cảm xúc dâng trào của sự chia ly chưa biết ngày trở lại bởi bước chân lãng du:
“… Đường lãng du ta không mang theo em được/ Thôi ở lại cho người khác xao lòng/ Cho ta nhớ ly bia song sánh vàng chân núi/ Ngày mai đến sớm hay muộn điều đó có nghĩa gì…” (Dã quỳ tím)
Ngay cả khi cuộc tình tan vỡ, nỗi đau anh nén vào lòng và tin vào ngày mới : “… Muốn về lấy dăm món cũ/ Sợ mắt con trẻ vỡ òa/ Con ơi lòng ba rạn nứt/ Lâu rồi đâu phải hôm qua/ Mà thôi quyết là làm lại/ Đi rồi đường mới sẽ quen…” (Làm lại).
Lần giở đến trang cuối cùng, tôi cảm nhận rằng, mỗi bài thơ trong Dã quỳ tím của Huỳnh Dũng Nhân như một câu chuyện trong bài phóng sự, mà đường nét chấm phá thì rất riêng. Phần lớn các bài thơ được viết rất phóng túng, không theo niêm luật. Nói như thể không có nghĩa là chối bỏ sự “gọt dũa” trong từng ý thơ mà cụ thể là dòng thơ quen thuộc lục bát. Xin đọc cùng tôi những vần lục bát lạ, điêu luyện và hay tuyệt vời (dù Huỳnh Dũng Nhân rất ít viết thể thơ này) : “Hôm nay chợt bỗng nhớ tình/ Từ rong rêu đến bình minh một ngày…” (Nhớ tình) hay là: “ …Mà thôi trăm thứ đớn đau/ Phá cười nhìn xuống chẳng đâu là gì/ Thế mà nặng trĩu làm cho/ Sao ôm mãi thế về đi hết rồi.” (Xa xăm). Bạn cứ thử một lần đọc Dã quỳ tím để chiêm nghiệm và vững tin vào cuộc sống tươi đẹp này, dù đã vài phen thất bại.Duy Khanh
-----
 |
| Nhà báo và cũng là Nhà thơ "trẻ" Huỳnh Dũng Nhân (ảnh chụp 12-2004, do chính chủ gửi TTST BND) |
TTST BND: Tập thơ Dã quỳ tím của Huỳnh Dũng Nhân mới ra mắt, khi tác giả ở tuổi 56, là một sự kiện "nóng" trên báo chí và trong giới văn nghệ. Dưới đây, TTST BND xin giới thiệu toàn bộ bài thơ Dã quỳ tím, mà tên của nó được lấy làm tên cho tập thơ, đăng lần đầu tiên trên báo Thanh Niên đầu năm 2006:
Thanh Niên Online:
21/01/2006 16:31
thế thì thôi
ta đi không trở lại
hoa dã quỳ trải
dọc đường
cao nguyên cuối trời tự nhiên có em
sáng một chân đồi
ta không dám nhìn lâu hơn nữa
sợ phải lòng em
như thời hai mươi tuổi
phải lòng một buổi sớm mai
ta biết em nhiều năm qua thì con gái
để mỗi xuân đến hồi sinh
đường lãng du ta không mang theo em được
thôi ở lại cho người khác xao lòng
cho ta nhớ ly bia sóng sánh vàng chân núi
ta đến sớm hay muộn
điều đó có nghĩa gì
-----
TTST BND:
Ghi chú: bài "Cuối heo may ta nhớ nụ hôn đầu" bên trên có được tác giả chình sửa vài chỗ so với bản đã đăng lần đầu trên trang HVNTPHCM
Kỳ sau: Thêm một số bài viết, nhận xét về tập thơ đầu tay của Huỳnh Dũng Nhân: Thỉnh thoảng thấy cuộc đời này thi vị
Thanh Niên Online:
21/01/2006 16:31
Dã quỳ tím
thế thì thôi
ta đi không trở lại
hoa dã quỳ trải
dọc đường
cao nguyên cuối trời tự nhiên có em
sáng một chân đồi
ta không dám nhìn lâu hơn nữa
sợ phải lòng em
như thời hai mươi tuổi
phải lòng một buổi sớm mai
ta biết em nhiều năm qua thì con gái
để mỗi xuân đến hồi sinh
đường lãng du ta không mang theo em được
thôi ở lại cho người khác xao lòng
cho ta nhớ ly bia sóng sánh vàng chân núi
ta đến sớm hay muộn
điều đó có nghĩa gì
-----
TTST BND:
Ghi chú: bài "Cuối heo may ta nhớ nụ hôn đầu" bên trên có được tác giả chình sửa vài chỗ so với bản đã đăng lần đầu trên trang HVNTPHCM
Kỳ sau: Thêm một số bài viết, nhận xét về tập thơ đầu tay của Huỳnh Dũng Nhân: Thỉnh thoảng thấy cuộc đời này thi vị
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét